Uluslararası Atom Gücü Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi, Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali ve etrafında bir inançlı bölgenin oluşturulmasının zarurî olduğunu belirterek “Bu bahiste her iki tarafla da istişarelere başladım.” dedi.
Avusturya’nın başşehri Viyana’da düzenlenen UAEA İdare Heyeti Toplantısı sonrasında Grossi, Ukrayna ve İran’daki nükleer gelişmelere ait açıklamalarda bulundu.
Grossi, Avrupa’nın en büyük nükleer santrali Zaporijya’da geçen hafta çalışmalarına başlayan Ajansın dayanak ve yardım misyonunun değerine dikkati çekerek, bu santraldeki son durumun daha uygun anlaşılması için görseller eşliğinde bir sunum yaptı.
Zaporijya ve etrafında askeri çatışmaların sürdüğünü bunun önemli bir tasaya yol açtığını kaydeden Grossi, bir öbür kıymetli mevzunun ise santrale elektrik sağlayan dış güç kaynaklarıyla tesis ortasında nizamlı bir halde kesinti yaşandığını, bunun da santralin çalışmasını önemli manada olumsuz etkilediğini aktardı.
Grossi, santrallerin olağan bir halde çalışması için elektrik sağlayan güç kaynaklarının çok değerli olduğunu, nizamlı olarak güç kaynağı ve Zaporijya ortasında kesinti yaşandığını, süreksiz tahliller bulunarak bir biçimde muhtemel tehlikelerin bertaraf edilmeye çalışıldığını lakin bu durumun sürdürülebilir olmadığının altını çizdi.
“SALDIRILAR SON BULMALI”
“Misyon, Zaborijya Nükleer Santrali’nin inançlı bir formda çalışmasını engelleyen bombardımanın durdurulmasının acil ve zarurî olduğuna dikkat çekiyor.” sözünü kullanan Grossi, “Bir nükleer güvenlik ve inançlı bölge oluşturulması mecburilik arz ediyor. Bu mevzuda her iki tarafla da istişarelere başladım. Zaporijya Ukrayna’ya ilişkin bir tesis olduğu için buradaki Ukraynalı doğal muhataplarım ve tıpkı vakitte tesisi denetim altında tuttukları için tartışmanın vazgeçilmez kesimi olan Rusya ile.” diye konuştu.
Grossi, santrale yönelik atakların sonlandırılması, reaktörlerin soğutulması ve tesisteki başka sistemlerin çalışabilmesi için gerekli olan elektrik altyapısının korunabilmesi maksadıyla inançlı bölgenin oluşturulmasının kıymetli olduğunu belirterek, “Şu an bütün reaktörler kapatıldı.” bilgisini paylaştı.
Rusya ve Ukrayna’dan beklentilerinin nükleer santral ve etrafında askeri aksiyonlara son verilmesi konusunda uzlaşı sağlaması olduğunu belirten Grossi, taraflarla yaptığı görüşmelerde, bu türlü bir mutabakata ilgi gösterdiklerine dair izlenim edildiğini bildirdi.
İRAN VE AJANS ORTASINDAKİ SORUNLAR
Grossi , İran’ın Ek Protokol dahil Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakat kapsamında taahhütlerini yerine getirmeyi sonlandırması nedeniyle, bu ülkenin nükleer faaliyetlerini doğrulama ve denetleme konusunda önemli problemler yaşandığını lisana getirdi.
Ajans’ın İran’ın nükleer faaliyetlerini müşahede ve doğrulama gayesiyle kullandığı kamera ve gibisi teçhizatın Tahran idaresi tarafından kapatılması nedeniyle önemli bir bilgi boşluğunun oluştuğuna dikkati çeken Grossi, bu ülkenin nükleer mutabakat kapsamında yeninden taahhütlerini yerine getirmeye başlaması durumunda Ajans’ın kontrolü dışında kalan bütün faaliyetlerine ait çok şeffaf bir halde bilgi paylaşımında bulunmasının kaçınılmaz olduğunun altını çizdi.
Grossi, İran’ın bir evvelki toplantıdan bu yana Ajans’la mevcut sıkıntıları çözmek için irtibata geçmediğini, bu nedenle sorunların olduğu üzere sürdüğünü söz etti.
İran’a sıkıntıların tahlile kavuşturulması için diyalog davetinde bulunan Grossi, “Tahran idaresi, İran’da bildirilmeyen üç yerde uranyum parçacıklarının varlığına ait teknik olarak muteber açıklamalar yapmadıkça ve Ajans’a (söz konusu yerlerdeki) nükleer gerecin yahut ekipmanın mevcut pozisyonlarını bildirmedikçe, Ajans İran’ın Kapsamlı Güvenlik Kontrolü Mutabakatı çerçevesinde beyanlarının doğruluğunu ve eksiksizliğini teyit edebilecek durumda değil. Bu konuda şimdi bir adım atmadığı için Ajans, İran’ın nükleer programının büsbütün barışçıl olduğuna dair teminat verecek bir pozisyonda değil.” değerlendirmesine bulundu. (AA)