2024 Paris Olimpiyat Oyunları bayanlar 66 kg boksta şampiyonluğa ulaşan Cezayirli boksör Imane Khelif, madalyasını boynuna taktı. Tenkitler ve hakkında çıkan haberlerin tenkit dozu düşse de Khelif’te bıraktığı izler büyük. Zira kendisini eleştiren isimler ortasında sıradan insanlardan çok siyasi başkanlar ve ünlüler dikkat çekti. O da avukatı aracılığı ile birçok isme “siber zorbalık” davası açtı. Kelam konusu iddianamede Elon Musk ve muharrir J.K. Rowling’in ismi geçiyor ve kovuşturmanın bir kesimi olarak da Donald Trump incelenecek.
İNCELEMEYİ FRANSIZ POLİSİ YAPACAK
Fransız polisinin nefret cürümleri ünitesi, Cezayirli boksör Imane Khelif’in cinsiyet temelinde siber zorbalık suçlamalarını soruşturacak. Hafta başında Khelif’in Fransa’daki avukatı Nabil Boudi aracılığı ile Fransa’nın çevrimiçi nefretle uğraş merkezine şikayette bulunmasının akabinde Paris savcılığı dün soruşturma açılması talimatını verdi.
“UYGUNLUĞU SORGULANAN BİR ERKEK”
Politico‘dan Elena Giordano‘nun haberine nazaran cürüm duyurusunda çevrimiçi ortamlarda Khelif’in olimpiyatlara katılmaya uygunluğu sorgulanan bir erkek olarak bahseden Harry Potter fantastik roman serisinin İngiliz müellifi J.K. Rowling ve Elon Musk üzere ünlü isimler de yer alıyor. Avukat Boudi, davada başka bireylerin de isminin geçtiğini ve Amerikan Başkanlığı için Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’ın da soruşturmanın bir kesimi olabileceğini öne sürerken; “Trump da Khelif hakkında bir tweet attı, tweetten ötürü davamızda ismi geçsin ya da geçmesin kovuşturmanın bir modülü olarak incelenecek” sözlerini kullandı.
The Telegraph‘tan Marianka Swain‘e nazaran bu gayret Imane Khelif’in şimdiye kadarki en büyük savaşı. Olimpiyatları saran bir cinsiyet tartışmasının merkezinde çırpınan Khelif, bu sefer boks eldivenlerini bir kenara bırakıp hukuk uğraşı verecek.
Bu, 2024 Olimpiyatları’nın en sert gayreti olduğu üzere birebir vakitte spor adaleti, cinsiyet eşitliği, çevrimiçi zorbalık ve söz özgürlüğünün korunması konusunda tutkuyla tartışılan bahisleri gündeme getiren son uğraş.
“HAKSIZ FİZİKÎ AVANTAJ”
25 yaşındaki Khelif, Cezayirli destekçilerinin coşkusuyla ve atletin doğuştan haksız bir fizikî avantaja sahip olduğunu düşünenlerin dehşetiyle geçen hafta bayanlar 66 kg velter sıklet boks şampiyonluğunu kazandı. Khelif, Uluslararası Boks Birliği (IBA) tarafından geçen yılki Dünya Şampiyonası finalinde yarışmaktan diskalifiye edildi. IBA, Mayıs 2022 ve Mart 2023’te “cinsiyet testi” yaptıklarını ve sonuçların Khelif’in XY kromozomlarına sahip olduğunu ve hasebiyle biyolojik olarak erkek olduğunu gösterdiğini söyledi.
Khelif’in DSD yahut “cinsiyet gelişiminde farklılıklar” olarak isimlendirilen bir dizi rahatsızlıktan birine sahip olduğu bildiriliyor. DSD’li bireyler hem yumurtalık hem de testis dokusuyla doğabilir. 2016 Rio Olimpiyatları’nda 800 metre altın madalya kazanan Güney Afrikalı koşucu Caster Semenya da, DSD’nin bir tipine sahipti, yani bu tip atletler erkek atletlerde daha sık görülen yüksek testosteron (erkeklik hormonu) düzeyine sahip oluyor.
Ancak, IBA o vakitten beri global boksu yönetme haklarından yoksun bırakıldı, bu nedenle hangi sportmenlerin Olimpiyatlarda müsabakaya uygun olduğuna karar vermek Memleketler arası Olimpiyat Komitesi’ne kaldı.
Ve Khelif’in katılmasına müsaade veren komite Memleketler arası Olimpiyat Komitesi’ydi. Cezayirli Khelif tüm bu tenkitlerin gölgesinde birtakım bayan spor efsanelerini kızdıran bir zaferle altın madalya kazandı. Tenis efsanesi Martina Navratilova da Khelif’in zaferini “bir rezalet” olarak nitelendirdi.
“BAŞARININ DÜŞMANLARI”
Ancak şuan kritik raunt Khelif ile öbür bir dövüşçü ortasında değil, Khelif ile onu eleştirenler ortasında. Kırmızı köşede, eleştirmenlerine “başarının düşmanları” diyen ve zaferinin onlar sayesinde “özel bir tada” sahip olduğunu söyleyen meydan okuyan Olimpiyat boks şampiyonu duruyor. Mavi köşede: Khelif’in bayan karşılaşmalarında müsabaka hakkını öfkeyle sorgulamak için toplumsal medyaya girenler.
X’te (eski ismiyle Twitter) Harry Potter müellifi J.K. Rowling, Khelif’in İtalyan rakibi Angela Carini’ye karşı uğraşında, Carini’nin yalnızca 46 saniye sonra gözyaşları içinde karşılaşmayı bırakmasına “kadınlara yönelik erkek şiddetinin Olimpiyat sporu haline gelmesi” yorumunu yaptı ve çiftin bir fotoğrafını paylaşarak, “bir bayan düşmanı, spor kuruluşu tarafından korunduğunu bilen ve başına yumruk attığı bir bayanın külfetinden zevk alan bir erkeğin sırıtışını ve hayat hırsını paramparça ettiğini” gösterdiğini yazdı.
Aynı çabadan bir öbür fotoğrafı Truth Social’da paylaşan Donald Trump ise “Erkekleri bayan sporlarından uzak tutacağım” yazdı. Elon Musk ise, Amerikalı yüzücü Riley Gaines’in “erkeklerin bayan sporlarına ilişkin olmadığını” belirten paylaşımını paylaştı ve Musk da buna katılarak “Kesinlikle” diye ekledi.
GÖRÜŞ BELİRTMEK Mİ? TEHDİT ETMEK Mİ?
Khelif’in avukatı Boudi, Fransız maddelerinin savcılığa “tüm insanlara karşı soruşturma yapabilme özgürlüğü” tanıdığını söyledi ve bu yüzden davada bir milyarder (Elon Musk) ve eski bir ABD liderini (Donald Trump) işaret etti.
Ancak avukat Mark Stephens, pratikte bunun o kadar kolay olmadığını açıklıyor:
– Bir olgu hakkında görüş belirtmek ile tehdit etmek ortasında fark vardır. Khelif, birinin cinsiyetini inkar etmesinin başlı başına bir zorbalık biçimi olduğunu düşünebilir fakat bir ölçü müsamaha olması gerekir. Yalnızca cinsiyeti inkar etmek, bu konuşmayı hata saymak için kâfi olmayacaktır. İnsanların, kimilerinin rahatsız edici, hatta iğrenç olarak değerlendirebileceği görüşlere sahip olmalarına müsaade verilir ve bu durumda bu legal bir kamusal tartışmanın kesimidir.
Stephens, platformların bu çeşit konuşmaların topluluk standartlarını ihlal edip etmediğine bakmaları gerektiğini, fakat bunun her vakit gerçekleşmediğini belirtiyor:
– X, Meta (Facebook ve Instagram) kadar sıkı bir halde polislik yapmıyor. Kıta Avrupası’nda toplumsal medya platformlarına karşı doğal bir hoşnutsuzluk var, ayrıyeten şu anda çok sağın yükselişi konusunda hassasiyetler var. Kimi çok sağcı bireylerin bu platformlarda öne çıkması kamu siyasetini etkileyebilir.
İLK ADIM 2014’TE ATILDI
2014 yılında Fransız hükümeti çevrimiçi tacize karşı birinci adımını attı. Diğer bir kişinin ömür şartlarını kötüleştirecek şekilde aynı sözleri yahut davranışları tekrarlayan herkes bir yıl mahpus ve para cezasına çarptırılacaktı.
Khelif’in avukatlarının davalarını getirdiği çevrimiçi nefret merkezi (PNLH) 2021 yılında kuruldu ve tüm ülke üzerinde yargı yetkisine sahip. Fakat tesiri çoktan Fransız sonlarının ötesine uzandı: 2020’de İslam’ı eleştiren bir görüntü yayınladıktan sonra yaklaşık 50 bin vefat tehdidi alan genç bir kız, davayı Viyana’da başlatmış olmasına karşın PNLH’ye götürdü.
Khelif’in motivasyonu, farklılıkların genel olarak güzel görülmediği muhafazakar bir Müslüman ülkede ikamet ediyor olması olabilir. Cezayir’de eşcinsellik hala yasadışı ve infaz hataları yaygın. 2019’da öğrenci Assil Belalta, Cezayir Üniversitesi’ndeki yurdunda boğazı kesilmiş ve duvara kanla “o eşcinsel” yazılmış halde bulundu. Cezayirli arkadaşları, Khelif’in transseksüel yahut interseks olduğu tarafındaki çevrimiçi tezlere (yanlış olsun ya da olmasın) inanırsa, sırf ulusal hazine statüsünü kaybetmekle kalmaz, hayatı bile tehlikeye girebilir.
“ROWLING SONUNA KADAR GİTMEYE HAZIR”
Ancak Khelif, Fransa’daki davasını kazanarak mahkemede süratli bir sağ kroşe vurursa, bu en yüksek sesle eleştirenleri geri adım atmaya ikna eder mi? Muhakkak Rowling’in durumunda değil, feminist aktivist ve Telegraph köşe müellifi Suzanne Moore buna inanıyor:
– Yalnızca şunu söyleyebilirim, Rowling bir gün ‘geri adım atacak’ olsaydı, bunu yıllar evvel yapardı. Bu bayan hakkında bildiğim tek şey, ‘geri adım atmanın’ onun için genetik olarak mümkün olmadığı. Onu karşısına alan herkesin bunu fark etmesi gerekiyor. Bayan hakları için verilen bu uğraşın ne olduğunu, ne manaya geldiğini ve ne kadar süreceğini biliyor ve sonuna kadar gitmeye hazır.
KİM AYAKTA KALACAK?
Yani, Rowling bu son davada, yorum yapmaya ve maksat alınanların haklarını savunmaya devam edebilir. O uğraşta yalnız da olmayacak, çünkü bu çabanın her iki tarafındaki uğraşlı savunucular (Khelif’in sert savunucularından söz özgürlüğünün ortadan kalkmasından korkanlara kadar) bu hayati değere sahip davanın nasıl sonuçlanacağını ve kimin ayakta kalacağını merakla izliyor.