Avrupa, Rusya’nın doğal gazı kesmesinin akabinde alternatif kaynaklara yöneldi. Alman basınında, “Azeri gazı Avrupa’ya ne kadar gidebilir?” başlığıyla çarpıcı bir yazı kaleme alındı.
Ankara ile Bakü ortasında imzalanan mutabakata nazaran, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Sınırı’nda (TANAP) ek kapasitede birinci kullanım hakkının Türkiye’ye tanındığı lisana getirilen yazıda, “Azerbaycan’ın Avrupa’ya gaz akışını ne kadar arttıracağı Türkiye’nin birinci tedarik haklarından feragat edip etmeyeceğine bağlı olacaktır” denildi.
ALMANLAR GÖZÜNÜ KARADENİZ’DEKİ TARİHİ KEŞFE DİKTİ: TÜRKİYE’NİN ROLÜNÜ HAFİFE ALMAYALIM
Avrupa’ya ne kadar fazla gaz gideceğine karar vermede Türkiye’nin oynayacağı rolün hafife alınmaması gerektiğini belirten tahlil yazısında, “Esasen bunun manası, Türkiye’nin fazladan Azeri arzında birinci indirimlere sahip olacağı ve bunun lakin Türk alıcılar geri çevirdiğinde Avrupa’ya sunulacağıdır. Bunu yapıp yapmamaları bir dizi faktöre bağlı olacaktır” sözleri kullanıldı.
Analiz yazısında şu tabirler yer aldı;
Birincisi, Türkiye’nin Karadeniz’deki Sakarya Gaz Alanı’ndan ne kadar gaz elde edilebileceğine bağlı olacaktır. Geliştirme halihazırda devam ediyor ve Ankara, üretimin 2026’da yılda 30 bcm’ye ulaşabileceğini söylüyor. İkincisi, Rus gazının görünümü var. Rus arzının keskin bir halde düşmesiyle birlikte, Türkiye pazarı için ziyadesiyle kâfi arz olacaktır.
TÜRKİYE DOĞAL GAZ TİCARET MERKEZLERİNDEN BİRİ OLMA YOLUNDA İLERLİYOR
320 milyar metreküp doğal gaz keşfi ve bu gazın 2023 prestijiyle üretime geçmesi gayesi, Türkiye’yi gelecek 5 yıl içinde kontratı sona erecek olan 30 bcm’lik uzun devirli doğal gaz ithalatı müzakerelerinde güçlü pozisyona getiriyor.
AZERBAYCAN GAZININ AVRUPA’YA ULAŞMASINDA KİLİT ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye ile Azerbaycan ortasında 26 Haziran 2012’de imzalanan hükümetlerarası mutabakatın 7. hususunun 8 ve 9. fıkralarına nazaran, TANAP’la ilgili atılacak kapasite genişletme ve arzı artırma çalışmalarında öncelik Türkiye’ye verilecek.
Söz konusu fıkralarda, “Devletler, yıllık on altı (16) milyar metreküp başlangıç hacminin üzerindeki, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne ilişkin ve TANAP sisteminden taşınması planlanan tüm doğal gazı öncelikle Türkiye Cumhuriyeti içerisindeki alıcılara teklif edileceğini kabul ederler. TANAP sisteminin yıllık otuz iki (32) milyar metreküplük başlangıç kapasitesinin üzerine genişletilmesi devletlerin karşılıklı muahedesine tabi olacaktır.” sözleri yer alıyor.
Buna nazaran, Avrupa’nın almak istediği ek doğal gaz ve faydalanmak istediği kapasite için evvel Türkiye ile anlaşılması ve Ankara’nın buna onay vermesi gerekiyor.
Toplam 1,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Azerbaycan’dan Avrupa’ya gönderilen gazın artırılması için ek yatırımlara gereksinim duyuluyor.
Güney Gaz Koridoru kapsamında inşa edilen TANAP’ın Avrupa ayağı olan TAP’ın yıllık kapasitesi 10 milyar metreküp olarak hesaplanıyor. Bu boru sınırının kapasitesinin iki kat artırılması planlanıyor.
Rusya’dan yılda yaklaşık 155 milyar metreküp doğal gaz satın alan Avrupa’nın Azerbaycan’dan “çok daha fazla” gaz satın alması durumunda kayda bedel bir ikame kelam konusu olabiliyor.
Avrupa, Güney Gaz Koridoru’nda kapasite artışı istiyor ve bu kapsamda TAP’ın kapasitesinin 10 milyar metreküpten 20 milyar metreküpe çıkarılması teknik olarak mümkün görünüyor.
TANAP’ın kapasitesinin de 16 milyar metreküpten evvel 24 milyar metreküpe, daha sonra 31 milyar metreküpe çıkartılması, yatırımlarla gerçekleştirilebilecek bir gaye olarak bedellendiriliyor. Bu gayelerin ise 5 yıldan evvel hayata geçirilmesi mümkün görünmüyor, çünkü kapasite artışları için yatırımlar yapılsa da ek protokoller ve mutabakatlar gerekiyor.