Ahmet Güneştekin‘in Gâvur Mahallesi isimli standı 3 Kasım 2022-5 Mart 2022 tarihleri ortasında İzmir Kültürpark’ta açılacak.
İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Güneştekin Vakfı işbirliği ile açılacak olan stant, sanatkarın mübadele ana teması çerçevesinde göç ve yerinden edilmelerin tarihine odaklanan farklı disiplinlerin çalışmalarını bir ortaya topluyor. Şener Özmen’in Küratörlüğünü üstlendiği stantta büsbütün yere mahsus büyük boyutlu enstalasyonları ve görüntü işleriyle birlikte metal formları taşla tamamladığı heykel çalışmaları sergilenecek.
Gâvur Mahallesi standı “belirli bir tarif üzerinden genellenmiş kümeleri toplumsal, kültürel, mekânsal yahut etnik olarak birbirlerinden ayrılıp farklı siyasetlere tabi tutulmaları” manasına gelen mübadelenin altındaki kanıyı sorguluyor. Ege coğrafyasının iki yakasında da insanların geçmiş bağlarını koparan ve öbür bir yerde yeni bir hayat kurmaya zorlayan mübadeleyi yirminci yüzyıla damgasını vuran, git gide dünyaya yayılmış olan zarurî göçlerle ilişkilendirip çok katmanlı bir mana ağı yaratarak geçmişin hayaletlerinin tüm dünyaya musallat olma biçimlerini açığa çıkarıyor.
Mevcut bağlam, olayları açıklayabilecek bir lisana yahut söz dağarcığına sahip olmadığında, yaşanmış bir travma nasıl anlatılır? Güneştekin’in başlangıç noktası tam olarak burası. Hâkim olan lisan geçmiş anlatımın karşısına, bu anlatımın dışladığı ögelere, birbirine zıt ama birebir vakitte diyaloğa açık bir lisan üretmeye çalışan bir anlatıyı ortaya koymak. Şahit edilmiş şimdiki vakte ait travmatik geçmişi görmenin güçlü bir araç olarak objeleri kullandığı fotoğraflarda tarihi anlatının referans alanını geniş tutmak.
“Bir yere yerleşmek uzun vakit alır”
Gâvur Mahallesi standı yayımlanan metinde şöyle tanımlanıyor;
“Güneştekin’in kırılgan lakin sıkı sıkıya yerleştirilmiş objeleri izleyeni şimdide tutarken geçmişi hatırlatarak geleceğe yanlışsız iter. Muhakkak bir vakit ve uzamda olağan kullanımıyla var olmuş bir obje, sanatkarın yapıtlarında şimdide ve gelecekte birebir kullanımıyla artık var olmayan bir yokluğu gösterir. Köklerinden kopup gelen objeler beşerler ortasındaki ilgilerin ve bağların yerini almış göstergelerdir. Sanatkarın ele aldığı bu yokluk durumunda bir mevcudiyet vardır ve bu mevcudiyet anıların, yaşanmışlıkların hatırlatıcısı olmasından gelir.”
“Mekâna has enstalasyonlar eşyalarıyla beden bulan bir insan kalabalığı ortaya çıkar. Hayatın şeylerini bir ortada tutan bavullar, sandıklar, anıların hayali var oluşlarını somutlaştıran ayakkabılar, yok edilmiş ya da çürümeye bırakılmış, vaktin onarılmaz halde aşındırdığı yıkıntıları çağıran soyut taşlar, yer değiştirmiş ya da kaybolmuş bir bedensel varoluşu gösterir. Tekinsiz halde yerinden edilmenin habercisi olan, çok uzaklara gitmeye zorlanmış her obje, içinde taşıdığı tarihi birebir yükü ile taşımaya devam eder. Bir yere yerleşmek uzun vakit alır, temelinde kökler öteki bir yere ilişkin olunca, inşa edilen hiçbir şey tam olarak yerleşemez. Ege’nin her iki yakasında yerinden yurdundan edilen, coğrafik kökenlerini kimliklerinin bir işareti olarak gören beşerler için Yunancayı Ortodoks olmakla ve Türkçeyi Müslüman olmakla eşitleyen niyet tecrübeleriyle örtüşmez. Yeniden de yüzyıllardır iç içe geçmiş, karmaşıklaşmış lisanların ve inançların yer aldığı bu coğrafik ve kültürel alanın bütünüyle ayrıştırılabileceği tahayyül edilir.”
“Ayrıntılarda farklılık gösterseler de Türkiye ve Yunanistan ortasındaki mübadele ortak kanıyı paylaşıyor”
“Ayrıntılarda farklılık gösterse de teoride ve pratikte farklı kümelerin geçmişlerine ve kökenlerine yönelik olmasıyla, Yunanistan ve Türkiye ortasındaki mübadele, gibisi çağdaş uygulamalarla ortak bir kanıyı paylaşıyor: Kategorik bir yorumlamayla insan vücutlarının yer açısından yine düzenlenmesi. Güneştekin bu yaklaşımı yaşadığımız yüzyılın ayrımcı siyasetleriyle ilişkilendiriyor. Mübadelenin tezahürüne kültürel mirasın ötesinden bakarak nerede doğup büyüdüğüne bakılmaksızın uygulanan köken ataması üzerine düşünmek gerektiğini belirtiyor. Mübadelenin başkalığın düzenlenmesindeki tesirlerini düşünürken ona dayalı siyasetlerin nasıl uygulandığına da bakıyor. Margosyan’ın Gâvur Mahallesi isimli kitabıyla birebir ismi taşıyan stant bu fikirleri izleyerek kültürel çeşitliliği vurgularken birebir coğrafyadan insanların, yirminci yüzyılın memleketler arası nizamında etnik sonları tanımlayan dinden daha derin bağları paylaştığını söylüyor.”
Güneştekin mübadele ve sonrasında gerçekleşen tüm kitlesel yerinden edilmelerde olduğu üzere göç ve mülteci meseleleriyle ayrıştırıcı uygulamaların toplumları küçümseyen tarafının uluslarası dalgalarla daha görünür hale geldiğini düşünüyor.
Gâvur Mahallesi farklı hümânizm biçimleriyle ilgilenerek, insan olmanın tarihi, kültürel ve politik olarak çok taraflı tesirlerini manaya imkanı sunuyor.
Güneştekin Vakfı’nın stant programının birinci projesi olan Gâvur Mahallesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hitit Marble, Medicalpoint, Eminoğlu SBV ve İzmir Art’ın katkılarıyla gerçekleşecek. Standa Güneştekin Vakfı’nın yayımlayacağı kapsamlı bir kitap eşlik ediyor.