Son dakika haberi! Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) son başkanı Mihail Gorbaçov 91 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı Yönetimi Merkez Klinik Hastanesinden yapılan açıklamada, 91 yaşındaki Gorbaçov’un ağır ve uzun bir hastalıktan sonra akşam saatlerinde hayatını kaybettiği tabir edildi.
Gorbaçov, 1985’ten 1991’e kadar SSCB’nin en yüksek idare organı olan Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesinin genel sekreterliğini yürüttü.
1990’da yapılan ıslahatla devlet başkanlığı sistemine geçildi. Yüksek Sovyet Meclisinde yapılan oylamada Gorbaçov, SSCB Devlet Lideri seçildi. Gorbaçov, 1990’dan 1991’e kadar SSCB’nin devlet başkanlığını yaptı.
Başlattığı perestroyka (yeniden yapılanma) ve glasnost (açıklık) ismindeki ıslahat çalışmaları Soğuk Savaşı bitirdi ama Sovyetler Birliği Komünist Partisinin ülkede siyasi üstünlüğü sona erdi.
Gorbaçov’un 25 Aralık 1991’de vazifesi bırakmasıyla SSCB resmen dağıldı.
Gorbaçov, 1990’da Soğuk Savaş’ın sona ermesindeki kıymetli rolü nedeniyle Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
“SSCB’DE OLANLAR BENİM DRAMIMDI”
Gorbaçov, SSCB’nin yıkılışından kendini sorumlu tutup tutmadığı sorusuna “Beni asıl üzen şey, Rusya’da halkın benim neleri başarmak için yola koyulduğumu ve neler yaptığımı yeteri kadar anlayamamış olmasıdır. Perestroyka (ekonomik ve siyasi sistemin tekrar yapılandırılması), ülke ve dünya için iş birliği ile barışın yolunu açtı. Yolun sonunu göremediğim için üzgünüm. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde olanlar benim dramımdı. Sovyetler Birliği’nde yaşayan herkes için bir dramdı.” karşılığını vermişti.
MİHAİL GORBAÇOV KİMDİR?
Dünya siyasetine istikamet veren Mihail Gorbaçov, 2 Mart 1931’de Rusya’nın güneyindeki bir köyde dünyaya geldi.
Moskova Devlet Üniversitesi‘nde hukuk okuyan Gorbaçov’un eşi Raisa’yla yolları burda kesişti.
Eğitimini tamamladıktan sonra eşiyle birlikte doğduğu köye geri döndü, savcılık ofisinde çalışmaya başladı. Fakat aklı daima siyasetteydi.
Lisede Komünist Parti üyesi adayıydı. Üniversitede partiye tam üye olarak kabul edildi. 1978’de Moskova’ya yerleşti, parti basamaklarını süratle tırmanmaya başladı. 1980’de Politbüro’nun en genç üyesiydi.
1985’te siyasetteki muvaffakiyetini perçinleyen Gorbaçov, arka arda üç yaşlı üyenin ölmesinin akabinde Komünist Parti Genel Sekreterliğine seçildi.
Liderlik koltuğuna oturan Gorbaçov, parti içinde güçünü pekiştirmek ve Sovyetler Birliği’ni yine canlandırmak için harekete geçti.
GLASNOST VE PERESTROYKA
Stalin‘in Sovyet rejimini daha çağdaş bir toplumsal demokrasiye dönüştürmeyi hedefliyordu. Bunun için iki planı vardı; Glasnost (açıklık/şeffaflık) ve Perestroyka (yeniden yapılandırma).
Glasnost yani açıklık siyaseti çerçevesinde kültürel alanda ıslahatlar yapıldı. Söz ve basın özgürlüğü genişletildi. Gorbaçov Sovyet politik sistemini demokratikleştirebilmenin yolları aradı. Hudutlu ölçüde özgür piyasa iktisadına geçiş için kimi düzenekler hayata geçirildi.
Gorbaçov, Batılı ülkelerle de sıcak ilgiler kurdu. Periyodun ABD Lideri Ronald Reagan’la bir dizi görüşme gerçekleştirdi. 1987’de iki önder nükleer silahları azaltabilmek için Orta Menzilli Nükleer Silah Mutabakatı’na imza attı.
1989’da Gorbaçov, tarihi bir karar alarak Sovyet askerlerini Afganistan’dan çekti. Batı’yla ülkesi ortasındaki alakaları daha da yakınlaştırdı.
Mihail Gorbaçov, soğuk savaşın sona ermesinde ve Berlin Duvarı’nın yıkılmasında kritik rol oynadı. 1990’da başarılı liderliği ve dünyanın gelişmesine katkılarından ötürü Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
YENİ RAKİP YELTSİN
Glasnost siyasetinden esinlenen birtakım Varşova Paktı üyeleri ve Sovyet cumhuriyetleri bağımsızlık taleplerini dillendirmeye başladı.
Parçalanma riski ve Sovyet ekonomisindeki önemli meşakkatlerin yanı sıra yeni bir problemle daha karşı karşıya kalan Gorbaçov’un artık yeni bir rakibi vardı.
Boris Yeltsin Sovyetler Birliği içindeki Rusya Cumhuriyeti’nin başkanı seçildi.
Mihail Gorbaçov, Yeltsin’le yetki paylaşımı konusunda kasvetler yaşadı.
1991’in ağustos ayında ailesiyle Kırım’da tatildeyken Sovyetler Birliği’nin büsbütün yıkılacağından korkan çok sertlik yanlısı komünistler ve ordu, kendisine karşı darbe teşebbüsünde bulundu.
Gorbaçov’un Yeltsin’le güç paylaşımı konusunda yaşadığı problemleri dengelemesi için görevlendirdiği Başbakan Pavlov, darbe teşebbüsünün başını çekiyordu.
Gorbaçov, darbeciler tarafından Kırım’da konut mahpusunda tutuldu.
Yeltsin’in direnişi sayesinde darbe teşebbüsü muvaffakiyete ulaşamadı. Boris Yeltsin, darbeye karşı tutumuyla Rus halkının gözünde kahraman haline geldi.
Darbecilerle işbirliği yaptığı söylentileri çıkan Gorbaçov’unsa imajı onarılamaz bir yara aldı.
Sovyetler’den ayrılan 11 devlet, 8 Aralık 1991‘de bir ortaya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu‘nu oluşturdu. Bu olay Gorbaçov’un sonunu hazırladı.
25 Aralık 1991’de istifa etmek zorunda kalan Gorbaçov, tüm yetkilerini Boris Yeltsin’e devrederek siyaset sahnesinden ayrıldı. Gorbaçov’un istifasıyla Sovyetler Birliği büsbütün dağıldı.
Mihail Gorbaçov’un ilerleyen yıllarda yeni partiler kurarak siyasete dönme uğraşları daima sonuçsuz kaldı.
Düşünce kuruluşlarında sık sık konuşmalar gerçekleştiren Gorbaçov, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e sert tenkitleriyle de vakit zaman gündeme geldi.
Gorbaçov, Putin’i eleştirse de 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakına takviye verdi.
Gorby lakapıyla tanınan Gorbaçov hiç kuşkusuz Rus tarihinde kendine çok özel bir yer edindi.