Bir bilim kurgu filmi izlerken, uzayda geçen sahnelerde ‘uzayın’ sesini duyarsanız bir daha düşünün. Çünkü aslında uzayda ses yok!
Ama bir istisnayla…
Uzay bir boşluk olduğundan, ses dalgalarının içinden geçebileceği bir ortam yoktur. Bu nedenle alan genellikle tamamen sessiz olarak kabul edilir. Ancak sessizlik, kozmik nesnelerin ses çıkarmamasından kaynaklanmaz. Yani aslında çıkan ses dalgalarının titreşecek hiçbir şeyi/ortamı yoktur.
UZAYDA SES VAR MI YOK MU TARTIŞMASI
Yani aslında uzayda ses var, uzaydaki cisimler ses çıkarır ama ses dalgaları çarpacak ve yansıyacak yüzey bulamadığından biz bu sesleri duymayız.
NASA, bir süredir kara delikler üzerinde yaptığı çalışmalarla deyim yerindeyse dünyanın aklını başından almaya devam ediyor.
Kurum son olarak mayıs ayında kutlanan kara delik haftasında, herkesi rahatsız eden ve kulaklardan silinmeyen bazı sesler yayınlamıştı.
Bu ses aslında Perseus galaksi kümesi tarafından size getirilen ürkütücü bir filmin müziğine benziyor.
Kara delikler uzayla ilgili en çok merak edilen şeylerin başında geliyor
PERSEUS’DAKİ KARA DELİĞİN SESİNİ KAYDETTİLER
Söz konusu kara delik, sıcak gazla dolu ve 11 milyon ışık yılı genişliğinde bir gökada kümesi olan Perseus gökada kümesinde, 200 milyon ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır.
Ses dosyasını dinleyince insan kendini bir bilim kurgu filminin içinde sanıyor ama bu sesler aslında sıcak gazda dalgalanan basınç dalgalarıdır.
Sesler aynı zamanda motorunu çalıştıran bir motosiklete ya da uzak bir noktada ses çıkaran (bağıran) ineklere de benzetilebilir. Oldukça ürkütücü olduğu bir gerçek…
Uzay bulutları, tam olarak göremediğimiz veya kavramsallaştıramadığımız bir şeyin seslerini duyabilmemizin nedenidir: Perseus’un merkezindeki devasa kara delik.
Onlarca yıl önce, gökbilimciler Perseus’un boşluk benzeri iç kısmının basınç dalgaları gönderdiğini keşfettiler. Bu dalgalar, bölgedeki tüm çevreleyen sıcak gazın içinden bir tür dalgalanır ve bu dalgalanmalar, özünde, sese çevrilebilir.
DÜNYADA DUYULABİLİR HALE GETİRDİLER
Kulaklarımız bu titreşimleri yakalayabilir ve onları Dünya’da duyulabilir gürültüye dönüştürebilir, ancak uzayda işler biraz farklıdır.
Öte yandan Perseus’un kara deliği, kümenin gazına çok yakın olduğu için bu uzay boşluğu ses bariyerini geçer. Ses dalgası titreşimleri oluşturabilir ve bunlar bilim insanlarının odaklandığı sıcak gaz dalgalanmalarıdır.
Bu nedenle, 2003 yılında, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’nden bir ekip, gazlı dalgalardan astronomik veriler aldı ve bunları Dünya’da alıştığımız normal ses dalgalarına çevirdi. Ancak uzun bir süre kara deliğin şarkısını dinlememizin önünde büyük bir engel vardı. Bilim adamları çeviriyi veya sonifikasyon sürecini tamamladıklarında, Perseus’un uçurumunun orta C’nin 57 oktav altında bir nota çaldığını buldular.
İnsan kulaklarımız bunu duyamaz. İşte NASA da bu yüzden sesleri bir pop şarkısına yapıldığı gibi remiksledi ve ortam sesleri de ekleyerek dinleyebileceğimiz bir müzik parçası haline getirdi.
ÜZERİNDE ÇALIŞIP REMİKS YAPTILAR
Yani, kara delik haftasının şerefine, NASA zaten tanımlanmış kara delik ses dalgalarını çıkardı ve 58 oktav büyüttü, böylece hepimiz sonunda boşluğun çağrısını dinleyebildik.
The misconception that there is no sound in space originates because most space is a ~vacuum, providing no way for sound waves to travel. A galaxy cluster has so much gas that we've picked up actual sound. Here it's amplified, and mixed with other data, to hear a black hole! pic.twitter.com/RobcZs7F9e
— NASA Exoplanets (@NASAExoplanets) August 21, 2022
NASA, dün, sosyal medya hesaplarında kendi yaptığı paylaşımlarda durumu hem açıkladı hem de dünyaya ilk duyuruyu yapmış oldu.
NASA, paylaşımında şöyle diyordu:
– NASA Veri Sonifikasyonu – *Kara Delik Remix*
”Perseus’un bu sonifikasyonunda, gökbilimcilerin daha önce tespit ettiği ses dalgaları ayıklandı ve ilk kez duyulabilir hale getirildi. Ses dalgaları merkezden dışa doğru çıkarıldı.”