Kaygı hayatın içinde her an yaşanabilecek bir his. Bilhassa maddi meşakkatler, ailevi problemler, hastalıklar ve imtihanlar tasayı tetikler.
Uzmanlar hafif şiddetteki telaşın, yaşanan problemlerle baş edebilmeyi sağla-dığını ve ekseriyetle süreksiz olduğunu belirtiyor.
Ancak, beden ve zihindeki stres/kaygı sisteminin olması gerekenden fazla çalışmasıyla çarpıntı, terleme, titreme, gerginlik, kaygı üzere belirtilerin ortaya çıktığı sıkıntılar korku bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Normal dert ile korku bozukluğunu birbirinden ayırt etmenin sıhhatimiz için büyük ehemmiyet taşıdığını belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Nur İlbak Orhan, toplumumuzda yaygın görülen bu sıkıntıya karşı ilaçsız tahlil yollarını şöyle açıkladı:
HAYATİ BİR FONKSİYONU VAR
Kaygı, evrimsel bir düzlemde insanın var olma tarihiyle birlikte ortaya çıkan belirsizlik, tehdit ya da tehlikelere karşı geliştirilmiş bir his. Hem zihinsel hem de bedensel olarak insanı uyarır, muhtemel tehlikelere karşı tetikte fiyat ve bu durumla ilgili hareket etmeye ya da tedbir almaya yönlendirir. Bu nedenle dert, hayati bir fonksiyona sahiptir.
NEDEN ÇOK YAYGIN?
Kaygı, giderek kullanımı yaygınlaşan bir söz olarak lisanımıza oldukça yerleşmiş bir kavram. Son vakitlerde bu kadar insanın korku sözünü kullanıyor olması, toplumda dertle bağlantılı problemlerin artmış olmasından da; bu kavramın içselleştirilerek artık hissedilen hissin bir meçhullükten çok bir isimle söz edilmesinden de kaynaklanabilir.
Ne vakit takviye alınmalı?
Kişinin kendini istikrarlı ve huzurlu hissettiği vakitler azalmışsa, yapmak istediklerini kaygılanırım diyerek yapmaktan kaçınıyorsa, uyku sorunları yaşıyorsa, davranışlarında olumsuz istikamette değişiklikler görülüyorsa, ansızın gelen telaşa bağlı nefes darlığı ve çarpıntılar yaşanıyorsa, bedensel ağrılar artmışsa kişi artık telaşını yöneten değil tasası tarafından yönetilen bir düzlemde yaşıyor olabilir.
Bu noktada bir uzman dayanağıyla korkunun kaynağı derinlemesine incelenmelidir. Tasanın kişiyi ele geçirme seviyesine bağlı olarak tedaviye, psikoterapinin yanı sıra sürece ilaç dayanağı de dahil olabilir.
YÖNETMEYİ ÖĞRENİN
Kaygının tüm zihnimizi ve hayatımızı ele geçirmesini önleyebilmek için iç kaynaklarımızı fark etmek, geliştirmek ve muhtaçlık halinde bu kaynakları kullanabilmek hayli kıymetli. İç kaynaklarımızı hasebiyle tasalarımızı şöyle yönetebiliriz:
Hareket edin: Fizikî aktivite, bedende endorfin salgılayarak ruh halini güzelleştirir ve tasayı hafifletir. Açık havada yürüyüş yapmak tasayı yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Paylaşın: Korkuyu yalnız başına taşımak, daha fazla ağırlaşmasına yol açabilir. Sevdiğimiz ve güvendiğimiz şahıslarla korkularımızı paylaşmak, hem duygusal takviye sağlayabilir, telaşa bağlı olaylara karşı göremediğimiz açılardan bakabilmemize yardımcı olabilir, o an aklımıza gelmeyen düzgün gelebilecek başa çıkma yolları duyabiliriz.
Somut planlar yapın: Kaygının kaynağı belirsizlik olabilir. Somut adımlar ve planlar oluşturmak, korkuyu yönetmeyi kolaylaştırabilir. Örneğin, iş yahut okul üzere dert uyandıran durumlarda, yapılması gerekenleri listeleyip, her adımı sırayla takip etmek korkuyu azaltabilir.
Kafeini azaltın: Kafein, bedende uyarıcı tesirler yaratabilir ve kalp atış suratını artırabilir, bu da tasayı tetikleyebilir. Günlük kafein alımını sınırlamak, korkuyu yönetmek açısından kıymetlidir.
Sağlıklı beslenin: Tertipli ve istikrarlı beslenmek, bedenin gerilimle başa çıkma kapasitesini artırır.
Ekran kullanımını azaltın: Telaş uyaranlarla tetiklenen bir his. Ağır toplumsal medya kullanımı yahut ağır ekran kullanımıyla zihnimiz çok kısa müddette çok fazla uyarana da maruz kalıyor. Bu uyaranlar bizi kaygılandıran sıkıntılara de maruz kalmamıza neden olabiliyor. Münasebetiyle ekran mühletini sınırlamak daha sakin bir zihni de beraberinde getirebilir.
Sanat kısımlarıyla ilgilenin: Fotoğraf yapmak, müzik dinlemek yahut enstrüman çalmak üzere sanat kollarıyla ilgilenmek, korkuyu azaltabilir. Sanat, gerilimin dışa vurulmasına yardımcı olabilir.